1. Տնտեսական աճը չի համընկել ո՛չ Կենտրոնական բանկի, ո՛չ էլ ֆինանսների նախարարության կանխատեսումներին
2021-ի տարեսկզբին կատարված տարբեր կանխատեսումներով ակնկալվում էր, որ ՀՀ տնտեսությունը 2021թ-ին կաճի 1-3.2%-ով։ Տարվա ընթացքում տնտեսության մի շարք ոլորտներում սպասվածից ավելի դրական միտումները պատճառ հանդիսացան, որ միջազգային կառույցները և ՀՀ պետական մարմինները վերանայեն իրենց կանխատեսումները։ Այսպես, վերջին կանխատեսումներով Հայաստանի տնտեսությունը 2021թ-ին պետք է աճեր 3.4-6.5%-ով:
Ըստ Վիճակագրական կոմիտեի հրապարակած նախնական տվյալների՝ 2021թ-ին Հայաստանում տնտեսական աճը կազմել է 5.7%, ինչը մասնավորապես 0.8%-ային կետով ցածր է ՀՀ Ֆինանսների նախարարության վերջին կանխատեսումներից և 1.5%-ային կետով բարձր՝ ՀՀ Կենտրոնական բանկի կանխատեսումներից։
2021թ-ի ՀՆԱ-ի աճին առավելապես նպաստել են տնային տնտեսությունների սպառումը (2.6%-ային կետ) և համախառ կուտակումը (1.7%-ային կետ)։
Նպաստումը ՀՀ 2021թ-ի ՀՆԱ աճին, տոկոսային կետ
2. Հայաստանում գրանցվել է վերջին տաս տարիների ընթացքում գնաճի ամենաբարձր մակարդակը
2021թ-ի հունվար-դեկտեմբերին գնաճը հանրապետությունում կազմել է 7.2%՝ գերազանցելով Կենտրոնական բանկի 4+/-1.5% թիրախային ցուցանիշը։ Գնաճի և գնաճային սպասումների արագացմանը հակազդելու նպատակով 2021-ին ՀՀ Կենտրոնական բանկն ընդհանուր առմամբ բարձրացրել է վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը 2.5 տոկոսային կետով՝ 2021թ-ի դեկտեմբերի 14-ին հասցնելով 7.75%-ի:
2021թ-ի 7.2% գնաճին հիմնականում նպաստել են Սննդամթերք և ոչ ալկոհոլային խմիչքներ ապրանքախումբը (4.2%-ային կետ)։ Այս ապրանքախմբում, որը բնակչության սպառողական զամբյուղի մեջ ամենամեծ կշիռն ունի (41.66%), գնաճը կազմել է 11.2%։
Արձանագրված գնաճը պայմանավորված էր ինչպես ներքին, այնպես էլ արտաքին գործոններով։ Մասնավորապես, արտաքին շուկաներում աճել են պարենային և ոչ պարենային ապրանքների գները՝ պայմանավորված բերքի ծավալների ցածր մակարդակով, բեռնափոխադրումների ծախսերի աճով, արտադրական շղթաների խաթարմամբ, առաջարկի նկատմամբ պահանջարկի առաջանցիկ աճով։ Գնաճին նպաստած ներքին գործոններից են 2020թ-ի համավարակով և Արցախում ռազմական գործողությունների հետևանքով բնակչության շրջանում կուտակված պահանջարկի դրսևորումները, արտասահմանից դրամական փոխանցումների աճը, ինչպես նաև տնտեսության վերականգնումը։
3. Հայաստանի արտահանումը անկախացումից ի վեր առաջին անգամ գերազանցել է 3 միլիարդ ԱՄՆ դոլարը
2021թ-ին Հայաստանի ապրանքային արտահանումը աճել է 19.1%-ով, իսկ ներմուծումը՝ 16.9%-ով։
Անցած տարի, Հայաստանի ներմուծումը կազմել է 5.4 մլրդ դոլար՝ նախորդ տարվա նկատմամբ աճելով 773.5 մլն դոլարով կամ 16.9%-ով։
Ապրանքային արտահանումը կազմել է 3․02 մլրդ դոլար, ինչը գերազանցում է նախորդ տարվա ցուցանիշը 485.4 մլն դոլարով, որին ամենաշատը (167.5 մլն դոլարի չափով) նպաստել են հանքահումքային արտադրանքը (պղինձի խտանյութ), ոչ թանկարժեք մետաղներ և դրանցից պատրաստված իրերը (135.2 մլն դոլար), սննդի արտադրանքը (61 մլն դոլար)։
Ընդ որում, արտահանման աճը հիմնականում պայմանավորված էր միջազգային շուկաներում Հայաստանից արտահանվող հիմնական ապրանքների գների աճով և ոչ թե ֆիզիկական ծավալի աճով, ինչպես օրինակ պղինձի խտանյութի դեպքում։ Օրինակ, 2021թ-ին պղնձի խտանյութի արտահանումը Հայաստանից դոլարային արտահայտությամբ աճել է 27.3%-ով կամ 165 մլն դոլարով, իսկ արտահանման ֆիզիական ծավալը նվազել է 16%-ով կամ 80,394.4 տոննայով։ Սա նշանակում է, որ դոլարային արտահայտությամբ արտահանումը աճել է միջազգային գների բարձրացման շնորհիվ։
4․ Դրամը արժևորվել է դոլարի նկատմամբ
5. Պետական պարտքը ավելացել է՝ տարեվերջին կազմելով 9.2 միլիարդ ԱՄՆ դոլար
Հայաստանի պարտքային բեռը 2021 թ-ին ավելացել է 1.2 մլրդ ԱՄՆ դոլարով՝ տարեվերջին հասնելով 9.2 մլրդ ԱՄՆ դոլարի: Չնայած դրան, պետական պարտքի պորտֆելի կառավարման բոլոր ուղենիշային ցուցանիշները մնացել են թիրախային միջակայքում, այլ կերպ ասած, թեև պետական պարտքը աճել է, այն դեռևս կառավարելի է։
Հարկ է նկատել, որ պետական պարտքի կառուցվածքում առաջանցիկ տեմպերով աճում է ներքին պարտքը (հիմնականում ռեզիդենտների կողմից ձեռքբերված պետական պարտատոմսեր)։ 2021 թ-ին կառավարության ներքին պարտքը ավելացել է 31.7%-ով կամ 620.78 մլն դոլարով, իսկ արտաքին պարտքը ավելացել է 11.2%-ով կամ 621.94 մլն դոլարով։
